Türk dünyasını birleştiren Türk Devletleri Teşkilatı 14 yaşında

İlk kuruluş adı "Türk Dili Konuşan Ülkeler İşbirliği Konseyi (kısaca Türk Keneşi-Türk Konseyi)" olan TDT, 3 Ekim 2009'da Azerbaycan, Kazakistan, Kırgızistan ve Türkiye tarafından imzalanan Nahçıvan Anlaşması'yla kuruldu.

Ortak tarihi ve kültürel değerlere sahip Türk dünyasını bütünleştirmeyi amaçlayan TDT, üye ülkelerle ekonomiden politikaya, kültürden turizme, eğitimden spora kadar çeşitli alanda işbirliğinin zeminini oluşturmaya yönelik faaliyetler yürütüyor.

Zamanla bölgesel ölçekte tanınırlığı artan TDT, 14 yılda yaklaşık 5 milyon kilometrekare toprağa sahip üye ülkeleriyle Türk dünyasının jeopolitik konumunu güçlendiren uluslararası teşkilat haline geldi.

12 Kasım 2021'de İstanbul'da düzenlenen 8. Liderler Zirvesi'nde Türk Konseyinden "Türk Devletleri Teşkilatı" olarak ismini değiştirme kararı, uluslararası arenada Türk dünyasındaki entegrasyon sürecinde yeni bir dönemin başlangıcı şeklinde yorumlandı.

2019'daki Bakü Zirvesi'nde, Özbekistan'ın da katılmasıyla üye ülke sayısı 5'e çıkan TDT'de Türkmenistan, Macaristan ve Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti (KKTC) "gözlemci" olarak yer alıyor.

Merkezi İstanbul'da bulunan TDT, Devlet Başkanları Konseyi, Dışişleri Bakanları Konseyi, her ülkeden gelen akil insanlardan oluşan Aksakallar Konseyi, Kıdemli Memurlar Komitesi ve Sekretaryadan oluşuyor.

Bunun yanı sıra TDT, Türk Devletleri Parlamenter Asamblesi (TÜRKPA), Uluslararası Türk Akademisi ve Uluslararası Türk Kültürü Teşkilatı (TÜRKSOY), Türk Yatırım Fonu, Türk Kültür ve Miras Vakfı gibi mevcut işbirliği mekanizmaları için çatı kuruluş vazifesi görüyor.

TDT, Birleşmiş Milletler (BM) başta olmak üzere Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Teşkilatı (AGİT), İslam İşbirliği Teşkilatı (İİT) ve Dünya Gümrük Örgütü (WCO) gibi çok sayıda önemli uluslararası örgütle de ortaklık yürütüyor.

Macaristan'ın başkenti Budapeşte'de temsilciliğini açan TDT, bu kararıyla gözlemci üyesi Macaristan'ın yanı sıra AB ile AGİT, OECD, Vişegrad Grubu gibi diğer kurumlarla ilişkilerini güçlendirmeyi ve teşkilatın Avrupa'daki görünürlüğünü artırmayı hedefliyor.

"Türk Dünyası-2040 Vizyonu Belgesi" ile geleceğe yönelik stratejik perspektiflerini belirleyen TDT, Türk dünyasında karşılıklı güven ortamının pekiştirilmesini, siyasi dayanışmanın güçlendirilmesini, ekonomik ve teknik işbirliği imkanlarına ivme kazandırılmasını, beşeri ilişkilerin sağlıklı yapılara kavuşturulmasını, Türk dünyasının tarihi ve kültürel birikimlerinin en geniş şekilde kayıt altına alınmasını amaçlıyor.

Kazakistan'ın Almatı kentinde 21 Ekim 2011'de düzenlenen zirvede, ekonomi ve ticaret, 23 Ağustos 2012'de Kırgızistan'ın başkenti Bişkek'teki zirvede bilim ve kültür, 16 Ağustos 2013'te Azerbaycan'ın Gebele kentindeki zirvede ulaşım, 5 Haziran 2014'te Bodrum'daki zirvede turizm, 11 Eylül 2015'te Kazakistan'ın başkenti Astana'daki zirvede medya ve enformasyon, 3 Eylül 2018'de Kırgızistan'ın Çolpan Ata kentindeki zirvede gençlik ve ulusal sporlar, 15 Ekim 2019'da Azerbaycan'ın başkenti Bakü'deki zirvede küçük ve orta büyüklükteki işletmelerin desteklenmesi, 12 Kasım 2021'de İstanbul'daki zirvede dijital çağda yeşil teknolojiler ve akıllı şehirler konuları ön plana çıktı.

En son Türkiye'de 6 Şubat'ta meydana gelen depremler sonrası 16 Mart'ta Ankara'da düzenlenen TDT Olağanüstü Zirvesi'nde bir araya gelen liderler, yakın ve samimi şekilde Türkiye'nin yanında yer aldıklarını ifade etti.

Söz konusu zirve sonrasında imzalanan Ankara bildirisinde, "afet yönetimi" konusu TDT'nin yeni işbirliği alanlarından biri olarak belirlendi.

Kuruluşundan bu yana devlet başkanları düzeyinde 9 zirveye ev sahipliği yapan TDT, 10. zirvesini de 3 Kasım'da Kazakistan'ın başkenti Astana'da düzenlemeye hazırlanıyor.